De groei van Commons zou veronderstellen dat de maatschappelijke waarde die Commons produceren meer herkend en erkend wordt. Maar bij de financiering van de Commons is dat anders. De Commons ervaren al langere tijd concrete problemen bij de financiering van hun activiteiten.
De oorzaak is dat de systeemwereld van banken, overheden en fondsen het lastig vinden om de waarden werkelijk te zien en de (financiële) risico’s van Commons te beoordelen. Commons gaan van lieverlee naar goede doelen fondsen die vaak ook een beperkt doel en voor beperkte aantal jaren financieren. Commons moeten dan langs allerlei loketten met niet veel succes. Ook de gang naar de overheid is lastig want Commons worden dan al snel een uitvoerder van gemeentelijk beleid.
De bezwaren die Commons tegenkomen:
Financiering coöperaties moeilijk
Niet passend aan eisen van Basel (risico assessment)
Lage credit rating (kostbaar voor banken)
Hoge transactiekosten (idem)
Tijdelijke financiering (max 3 jaar)
Smalle scope past niet op integrale taken van Commons
Verschillende verantwoordingseisen
Verschillende impact modellen
Verschillende kasritmes
Om de groei van Commons te accommoderen zullen we moeten zorgen dat Commons vloeiend gefinancierd worden. Vloeiend, als in naadloos en precies passend.
Opruimen van de horden: De horden die de genoemde drie partijen veroorzaken is vaak gestoeld op eigen werkwijze, regelgeving en verantwoording aan toezichthouders. Daar moet op ene manier in worden voor voorzien die de Commons niet onnodig belemmeren. Dat vergt nieuwe methoden en werkwijze.
Vierde partij erbij: Een andere manier is om een vierde partij te betrekken die de structurele financiering van Commons mogelijk kan maken. Deze vierpartij zijn grote bedrijven, systeempartijen, die veel activiteiten in ons leven hebben en een belang hebben bij de impact die Commons produceren: denk aan pensioenfondsen (beter lokaal beleggen), verzekeraars (lagere schade last, betere incasso), consumenten goederen (meer omzet), netbeheerder (minder netcongestie, meer aansluitingen mogelijk maken), hypotheek verschaffers (betere creditrating door stijging koopkracht klanten). Voor deze partijen is het nodig dat wordt aangetoond dat de Commons impact opleveren die de financiering van de activiteiten van de Commons legitimeert.
Financieringsplatform: Om de grote verschillen tussen de Commons enerzijds en de financierende partijen anderzijds te overbruggen is het denkbaar een tussenorganisatie op te richten die bestuurd door beide kanten (systeempartijen te samen aan een kant en de Commons aan de andere kant). De tussenorganisatie helpt bij de dealmaking en toekenning en verantwoording en rapportage. En ook draagt het bij aan de kweek van projecten tot financierbare projecten.
Impact Bonds: om structureel geld vrij te maken waarbij de manier waarop Commons werken wordt vrijgelaten, is de impact bond interessant. De door de Commons geproduceerde impact geldt als gerealiseerde resultaten waarvoor betaald wordt. Het instrument vergt wel eenvoudige toepassing, enige omvang (volume) en heldere meetbare resultaten waar (systeem-)partijen voor willen betalen.
Participerend toekennen: Om de Commons meer en meer op elkaar te betrekken en ook verantwoordelijkheid te nemen over het eigen financieringsproces is het goed denkbaar dat de toekenning van financiering wordt besloten door Commons (al of niet samenspraak met de tussenorganisatie of de financiers).
Onderlinge borg: Het voorgaande effect wordt verder versterkt door onderlinge borgstelling, daarmee worden Commons op termijn minder afhankelijk van externe financiering en kan op termijn zelfs een eigen bank en of kredietunie ontstaan.
Impactmeting: Een pièce de resistance is de manier waarop impact gemeten wordt. Elke organisatie lijkt wel een andere methodiek te hanteren. Bovendien is het voor de één een verdienmodel en de ander niet. De ene methode is goed voor het sociale domein maar meet weer niets over de milieueffecten. Dit doorbreken zal nog tijd vergen. Mogelijk kan met AI een meta-model voor impactmeting ontwikkeld worden dat enerzijds toezichthouders en regelgevers adresseert en anderzijds de Commons een makkelijke, toegankelijke werkwijze biedt.
Het hoge doel komt naderbij als steeds meer partijen er aan werken.
Wij werken als kernpartner in de coalitie We Doen Het Samen met een reeks organisaties aan dit doel. We ontwikkelen verschillende projecten en acties die dit hoge doel steeds dichter bij brengen. Check de projectpagina voor ons project regionale financieringslabs voor gemeenschappen [link naar projectpagina].
Wil je mee doen aan onze werkzaamheden meld je aan op de contact pagina
De Commons vormen samen een ecosysteem. Ze zijn niet afgezonderd, maar dienen elkaar als cellen in een levend organisme. Hoewel ze enerzijds graag autonoom zijn, is er ook een grote behoefte uit te wisselen. Hoe steekt dat in elkaar? Welke regels zijn er voor nodig? Wat kunnen we leren van de biologie en filosofie?
Jeroen den Uyl vertelt in 2 minuten (en 9 seconden) wat nu precies de bedoeling is van de Stichting voor de Commons.
Commons zijn niet uit op winst. Het zijn geen bedrijven. En toch moeten ze winstbelasting betalen en wordt er BTW geheven. Op tal van terreinen is duidelijk dat de Belastingdienst de Commons, een praktijk van mensen die elkaar helpen om gemeenschappelijk goed te realiseren, niet begrijpen. Met fiscale experts gaan we de toepassing van fiscale wetgeving beoordelen en gaan we voorstellen doen om dit aan te passen onder andere gebruikmakend van internationale voorbeelden en eventueel ook proefprocessen.
De financiering van Commons is problematisch. De systeemwereld van banken en fondsen vindt het lastig om de risico’s van Commons te beoordelen. Commons gaan van lieverlee naar goede doelen fondsen die vaak ook een beperkt doel hebben waardoor Commons langs allerlei loketten moeten zonder veel succes.
Deze en andere belemmeringen gaan we omzetten naar een faciliteit die vloeiende financiering regelt voor de Commons. We ontwikkelen hiervoor een tussenorganisatie en passende instrumenten die bijdragen aan de boogde vloeiende financiering.
Het internet is stuk. Lees: het is gekaapt door marktpartijen, waaronder zeker ook de big tech. Commons zijn graag onafhankelijk, en met het internet is dat een opgave. Hoe kunnen Commons hun eigen IT ruimte herwinnen? Welke goede manieren zijn er al gevonden en welke zouden nog ontwikkeld moeten worden? Met goede praktijken en expertgroepen gaan we de IT-onafhankelijkheid van de Commons verder versterken.
De totstandkoming van de Constitutie voor de Commons, en daarmee de versterking van de Commons, gaat onze samenleving transformeren. Het verandert onze manier van denken, voelen en ervaren. Daarvoor moeten we de harten van de mensen raken. Dit houdt in dat we mensen hierin meenemen. Naast onze rationele argumenten, hebben we cultuur nodig; in vorm, taal, zang, theater, beweging en beeld. Met kunstenaars gaan we dat ontwikkelen ter ondersteuning van de lange tocht om de Commons sterk te maken in onze samenleving.
De mens verliest het vermogen tegenstellingen te overbruggen of een conflict aan te gaan. Marcuse stelde het al in 1964: Als consument en als onderdaan is de mens vervlakt. Hoe vormend is een conflict en hoe maken we het voor mensen makkelijk om deze ongemakkelijke plek op te zoeken? De Commons floreren als mensen durven te staan voor hun verlangen. Daarom duiken we in dit thema in de psychologie en zoeken we naar de gaatjes om mensen te verleiden tot betekenisvol leven met elkaar.
Commons scheppen waarden die niet goed in geld te waarderen zijn. Denk aan de participatie (betrokkenheid), sociale cohesie (aandacht, liefde en vertrouwen) en legitimiteit (het recht om het zelf te doen, jezelf te organiseren). Hoe kunnen we deze waarden effectief etaleren en een plek geven in het maatschappelijk verkeer? Onder deze noemer gaan we impact die Commons maken een beter profiel geven dat als vanzelf herkend wordt door de Commons en ook door de Overheid en de Markt als die met Commons te maken krijgen.
De Commons zijn (net als het neoliberalisme) ook een impliciet geloof, een mensbeeld, een toekomst, een uitweg, hoop en troost. We gaan dit geloof, oftewel narratief / ideologie verkennen. Waar bestaat het uit en welk verlangen wordt er mee ingelost? We kijken naar de rode draden, de dragers van het verhaal en gaan die in de taal en vorm van verschillende doelgroepen vertalen. Omdat de Commons centraal staan, is het verbinden tussen mensen een belangrijke element.
Ook de binnenkant van Commons zijn onderwerp van de Constitutie. Hoe besturen de Commons zichzelf en hoe zorg je voor hygiëne als het gaat om machtsuitoefening, besluitvorming en de omgang met mensen in de Commons? Zorg voor reinheid in je eigen kring en belast niemand anders buiten je kring. Op basis hiervan ontwikkelen we bijvoorbeeld modellen voor inclusieve besluitvorming en verversing van bestuurders.
Mensen die een Common starten hebben vaardigheden, maar ook zwakke plekken. Welke vaardigheden hebben zij nodig en hoe leren zij, ook van elkaar, om succesvol te zijn en het vol te houden? En wat hebben de ‘volgers’, vaak vrijwilligers, nodig? Met de antwoorden op deze vragen ontwerpen we een lerend systeem van Commons die elkaar voeden en versterken met praktijken en theorie. Denk aan praktijkleergroepen en broedkamers voor talent.
Welke regels die mensen beschermen tegen organisaties hebben echt nut? Vaak zijn deze regels geboren uit wantouwen tegen grote organisaties. Ze zijn niet bedoeld voor Commons, want daar zijn de mensen zelf deel van de organisatie.
De autonomie van de eigen inrichting wordt door deze regels doorkruist. Met goede bedoeling, maar toegeschreven op grote organisaties waar de burger matige invloed op heeft. Om de Commons sterker te maken hoeven we deze niet te belasten met deze regels. Wij zoeken betere, op vertrouwen gestoelde zelfregulering. En we adresseren de regels die niet voor Commons gelden. Lees meer
Commons gebruiken verschillende bestaande rechtsvormen. De motieven variëren op basis van welke keuzes men maakt. Wil je bijvoorbeeld een optimale interne democratie, betere uitgangspunten bij de Belastingdienst of giften makkelijk ontvangen?
We onderzoeken welke vorm het beste past en of die aangepast kan worden aan alle wensen. Bovendien willen we het gemak om een rechtsvorm te starten vergroten. Dat mensen die actief worden snel en makkelijk zelf kunnen beginnen zonder onnodige notariskosten.
Een grote groep experts met kennis en ervaring van de Commons en van het recht werkt aan de mogelijkheden om de Commons een juridische plek te geven en in sommige gevallen voorrang te geven op de Overheid en de Markt. Hiervoor is een oefenrechtbank gepland en wordt er gewerkt aan proefprocessen. Zo bereiken we voorrang voor de Commons.