Constitutie voor de Commons
Menu
Menu
Anne Hilderink neemt ons mee naar Kloosterburen. De kracht van de plek, is de ligging en de historie. Een cultuurdrager die Kloosterburen nog steeds draagt. Hier haar speech (en video-opname).
Kloosterburen ligt in een grensgebied tussen wad en land, in Noord-Groningen. Een cultuurlandschap van 2000 jaar oud. Cultuur is de drager van de Commons. De plek van Kloosterburen is een eeuwen oude plek, in het dorp ligt het oudste kloosterterrein van de provincie Groningen. Alles wat er ligt bleek niet van de inwoners te zijn. Een gebied tegen het wad aan waar al jaren niet meer in geïnvesteerd wordt. Toen wij startten in 2003 maakten we plannen. We keken naar ons dorp en we zagen als gemeenschap dat het achter uit ging. Wij wilden de potentie pakken, van de dorpskern. En we ontdekten dat het beleid was om niet te investeren in het gebied en ons bleek dat elk relevant gebouw niet van de inwoners was.
Toen kwam er een vraag naar ons toe: Woonvorm voor verstandelijk gehandicapte mensen met een zorgvraag. Die vraag werd een rode draad van de hele ontwikkeling.
Interessant, dat zeiden mensen, maar ze zeiden ook: dat moet je niet doen, je hebt te weinig mensen, het is te klein en niet rendabel etc. Alles wat het beleid tegen ons zei, was: nee, niet doen.
Toen zijn we gaan zoeken, waarom eigenlijk niet? Met die vraag zijn we steeds verder gegaan, wat is er nou nodig om op die plek dat te behouden of dat te ontwikkelen wat je van waarde vindt. En 20 jaar later hebben we de panden in bezit, in eigendom van de coöperatie. In totaal drie momenten en een zorgcentrum gerenoveerd en behouden en we hebben een nieuw zorgmodel gemaakt voor dunbevolkt gebied.
Het wordt geroemd en we krijgen veel bezoek, maar echt nieuwsgierig zijn de bezoekers niet. Ik kan het niet doen als ik er niet zou wonen. Ik kon dit doen omdat ik van die plek en het gebied eromheen houd. Wat het vraagt aandacht en zorg, niet alleen in de zorgkolom maar juist ook de streek, zeker als je breed denkt. Bij ons is alles verbonden, een tuin, wonen, groen en zorg, door dat we alles verbinden lukt het en dan kunnen we onze opgave realiseren: vitaliteit realiseren in ons dorp in een dunbevolkt gebied. En dat is er nu, daardoor is het gelukt en we zijn grotendeels zelfvoorzienend door de zorg en de gebouwen die we hebben.
Ik ben wel gaan zien dat er een enorme kloof is tussen de samenleving en de overheid. We hebben alles met de overheid, woningcorporaties en zorg en banen geregeld. Ze waren wel geboeid maar in de praktijk kunnen ze er niet een verbinding mee maken. En eigenlijk zijn we door die afstand ook gered, anders waren we failliet gegaan.
Cultuur is een belangrijke rode draad die onze identiteit en kracht geeft. Sinds de twaalfde eeuw zaten hier Norbertijnse monniken en die namen verantwoordelijkheid voor het gebied, ze deden buiten het bidden van alles: gebiedsontwikkeling, handelaren, onderwijs, zorg, rechtspraak, watergebied ontgonnen. Het was een echte commons (behalve dat ze best wel hiërarchisch waren). Dat alles kunnen en doen, dat accentueert ook; dat mensen die hier wonen kennis hebben en die inbrengen. Daarmee ondersteunen ze de ontwikkeling in de breedte en de diepte. Dat is ons grootse kapitaal.
Cultuur is geen losse kolom, het is verweven met alles, ook de cultuur van de bewoners, hoe je samen veranderingen teweeg brengt, dat schuurt ook aan alle kanten. Het duurde best lang voor iedereen er vertrouwen in had, maar toen het werkelijk succesvol werd, riep het ook veel (tegen-)krachten op.
De ontwikkeling van Kloosterburen is een ontwikkeling die overal in Nederland aan de gang is. Het is een gigantisch kapitaal in de samenleving waar we geen organisatie op hebben en waar de overheid bijna met huiver naar kijkt. En aan de andere kant, ontberen we steun; op juridisch gebied, organisatorisch gebied en regelgeving. Dat is nog niet (goed) gericht op een ontwikkeling zoals in Kloosterburen.
Dat maakt kwetsbaar en omdat het zo’n grote beweging in Nederland is, is dit de opgave, dat ook aansluit bij de Constitutie voor de Commons. Hoe krijgen we voor deze nieuwe beweging een fundament in de samenleving, zodat die burgerbeweging echt een serieuze beweging in Nederland wordt.
5-6-7 april gaan we in Netl in de Noordoostpolder met alle partijen die er rechtsreeks mee te maken hebben, bestuurders, ministeries, verzekeraars, pensioenfondsen en burgerinitiatieven die al langer in de ontwikkeling zitten. Het is een bouwplaats van een kathedraal, waarvan ik hoop dat er een goed fundament gaat komen. www.het-onderste-boven.nl
© 2024 | Privacyverklaring | Colofon
De Commons vormen samen een ecosysteem. Ze zijn niet afgezonderd, maar dienen elkaar als cellen in een levend organisme. Hoewel ze enerzijds graag autonoom zijn, is er ook een grote behoefte uit te wisselen. Hoe steekt dat in elkaar? Welke regels zijn er voor nodig? Wat kunnen we leren van de biologie en filosofie?
Jeroen den Uyl vertelt in 2 minuten (en 9 seconden) wat nu precies de bedoeling is van de Stichting voor de Commons.
Commons zijn niet uit op winst. Het zijn geen bedrijven. En toch moeten ze winstbelasting betalen en wordt er BTW geheven. Op tal van terreinen is duidelijk dat de Belastingdienst de Commons, een praktijk van mensen die elkaar helpen om gemeenschappelijk goed te realiseren, niet begrijpen. Met fiscale experts gaan we de toepassing van fiscale wetgeving beoordelen en gaan we voorstellen doen om dit aan te passen onder andere gebruikmakend van internationale voorbeelden en eventueel ook proefprocessen.
De financiering van Commons is problematisch. De systeemwereld van banken en fondsen vindt het lastig om de risico’s van Commons te beoordelen. Commons gaan van lieverlee naar goede doelen fondsen die vaak ook een beperkt doel hebben waardoor Commons langs allerlei loketten moeten zonder veel succes.
Deze en andere belemmeringen gaan we omzetten naar een faciliteit die vloeiende financiering regelt voor de Commons. We ontwikkelen hiervoor een tussenorganisatie en passende instrumenten die bijdragen aan de boogde vloeiende financiering.
Het internet is stuk. Lees: het is gekaapt door marktpartijen, waaronder zeker ook de big tech. Commons zijn graag onafhankelijk, en met het internet is dat een opgave. Hoe kunnen Commons hun eigen IT ruimte herwinnen? Welke goede manieren zijn er al gevonden en welke zouden nog ontwikkeld moeten worden? Met goede praktijken en expertgroepen gaan we de IT-onafhankelijkheid van de Commons verder versterken.
De totstandkoming van de Constitutie voor de Commons, en daarmee de versterking van de Commons, gaat onze samenleving transformeren. Het verandert onze manier van denken, voelen en ervaren. Daarvoor moeten we de harten van de mensen raken. Dit houdt in dat we mensen hierin meenemen. Naast onze rationele argumenten, hebben we cultuur nodig; in vorm, taal, zang, theater, beweging en beeld. Met kunstenaars gaan we dat ontwikkelen ter ondersteuning van de lange tocht om de Commons sterk te maken in onze samenleving.
De mens verliest het vermogen tegenstellingen te overbruggen of een conflict aan te gaan. Marcuse stelde het al in 1964: Als consument en als onderdaan is de mens vervlakt. Hoe vormend is een conflict en hoe maken we het voor mensen makkelijk om deze ongemakkelijke plek op te zoeken? De Commons floreren als mensen durven te staan voor hun verlangen. Daarom duiken we in dit thema in de psychologie en zoeken we naar de gaatjes om mensen te verleiden tot betekenisvol leven met elkaar.
Commons scheppen waarden die niet goed in geld te waarderen zijn. Denk aan de participatie (betrokkenheid), sociale cohesie (aandacht, liefde en vertrouwen) en legitimiteit (het recht om het zelf te doen, jezelf te organiseren). Hoe kunnen we deze waarden effectief etaleren en een plek geven in het maatschappelijk verkeer? Onder deze noemer gaan we impact die Commons maken een beter profiel geven dat als vanzelf herkend wordt door de Commons en ook door de Overheid en de Markt als die met Commons te maken krijgen.
De Commons zijn (net als het neoliberalisme) ook een impliciet geloof, een mensbeeld, een toekomst, een uitweg, hoop en troost. We gaan dit geloof, oftewel narratief / ideologie verkennen. Waar bestaat het uit en welk verlangen wordt er mee ingelost? We kijken naar de rode draden, de dragers van het verhaal en gaan die in de taal en vorm van verschillende doelgroepen vertalen. Omdat de Commons centraal staan, is het verbinden tussen mensen een belangrijke element.
Ook de binnenkant van Commons zijn onderwerp van de Constitutie. Hoe besturen de Commons zichzelf en hoe zorg je voor hygiëne als het gaat om machtsuitoefening, besluitvorming en de omgang met mensen in de Commons? Zorg voor reinheid in je eigen kring en belast niemand anders buiten je kring. Op basis hiervan ontwikkelen we bijvoorbeeld modellen voor inclusieve besluitvorming en verversing van bestuurders.
Mensen die een Common starten hebben vaardigheden, maar ook zwakke plekken. Welke vaardigheden hebben zij nodig en hoe leren zij, ook van elkaar, om succesvol te zijn en het vol te houden? En wat hebben de ‘volgers’, vaak vrijwilligers, nodig? Met de antwoorden op deze vragen ontwerpen we een lerend systeem van Commons die elkaar voeden en versterken met praktijken en theorie. Denk aan praktijkleergroepen en broedkamers voor talent.
Welke regels die mensen beschermen tegen organisaties hebben echt nut? Vaak zijn deze regels geboren uit wantouwen tegen grote organisaties. Ze zijn niet bedoeld voor Commons, want daar zijn de mensen zelf deel van de organisatie.
De autonomie van de eigen inrichting wordt door deze regels doorkruist. Met goede bedoeling, maar toegeschreven op grote organisaties waar de burger matige invloed op heeft. Om de Commons sterker te maken hoeven we deze niet te belasten met deze regels. Wij zoeken betere, op vertrouwen gestoelde zelfregulering. En we adresseren de regels die niet voor Commons gelden. Lees meer
Commons gebruiken verschillende bestaande rechtsvormen. De motieven variëren op basis van welke keuzes men maakt. Wil je bijvoorbeeld een optimale interne democratie, betere uitgangspunten bij de Belastingdienst of giften makkelijk ontvangen?
We onderzoeken welke vorm het beste past en of die aangepast kan worden aan alle wensen. Bovendien willen we het gemak om een rechtsvorm te starten vergroten. Dat mensen die actief worden snel en makkelijk zelf kunnen beginnen zonder onnodige notariskosten.
Een grote groep experts met kennis en ervaring van de Commons en van het recht werkt aan de mogelijkheden om de Commons een juridische plek te geven en in sommige gevallen voorrang te geven op de Overheid en de Markt. Hiervoor is een oefenrechtbank gepland en wordt er gewerkt aan proefprocessen. Zo bereiken we voorrang voor de Commons.